Zeka geriliği olarak tanımlanabilen mental retardasyon adaptif davranışlardaki bozukluklarla beraber görülen genel entelektüel fonksiyonların önemli oranlarda ortalamanın altında olmasıdır. Genellikle 18 yaş öncesindeki gelişimsel dönemde ortaya çıkar. Bu rahatsızlık bir hastalık olarak tanımlanmaz. Sadece adaptif ve entelektüel fonksiyonlardaki bozukluklar olarak tanımlanır. Bu rahatsızlıklarda sebep her zaman bulunmayabilir.
İçindekiler
Mental Retardasyon Nedir ?
Kişinin zihinsel becerilerinin yaş ortalamasının altında olmasına mental retardasyon denir. Bu şekilde tanı konulan bireyler standart eğitim sisteminin beklentilerini karşılama konusunda yetersiz kalır. Problem çözme, muhakeme, akıl yürütme, hafıza, algı ve dikkat becerilerinde kronolojik yaşına paralel performanslar sergileyen bireyler genel beklentileri karşılayamaz. Bu nedenle kendi performanslarını en iyi şekilde sergileyebilmeleri için psiko- sosyal ve özel eğitim şeklinde programlarda olmaları önerilir. Bireyin ilk yaşlarından itibaren zeka geriliği düzeyine bağlı olarak farklı yoğunlukta belirtileri bulunur. Bu nedenle gelişim basamaklarında gecikmeler olmaktadır. Bu şekilde sorunları olan çocuklarda öğrendikleri şeyleri öğrenirken zorluk çektiği gibi öğrendikten sonra hatırlamakta da zorlanır. Kendi yaşlarından çok kendilerinden küçük çocuklarla iletişim kurmayı tercih ederler. Zeka geriliği nedenleri üç farklı başlıkta toplayabiliriz:
- Doğum öncesindeki nedenler olarak kalıtım gösterilebilir. Özellikle ailede zeka geriliği tanısı olan bireylerin olması risk faktörünü artırır.
- Doğum sırasındaki nedenlerde ise düşük doğum kilosu, erken doğum, doğum travmaları gibi olumsuzluklarda zeka geriliği oluşturabilir.
- Doğum nedenler arasında ise doğum sonrasındaki enfeksiyonlar, travmalar, uyaran eksikliği gibi nedenlerde olabilmektedir.
Hafif Mental Retardasyon
Zeka geriliği farklı çeşitleri bulunur. Bunlardan biri hafif mental retardasyon olmaktadır. Bu başlıkta bireyler öğretilebilir olarak tanımlanır. Genel zeka geriliği olan grubun yüzde 85’i bu hafif zeka geriliği grubunda yer alır. Bu düzeyde olan çocuklar, tipik olarak konuşma ve toplumsal yeteneklerini okul öncesi dönemlerde elde ederler. Motor ve duyusal alanlardaki bozukluklar oldukça azdır. İleriki yaşlarda ayırt edilemeyebilirler. Onlu yaşlarda okul becerileri kazanabilirler. Erişkin yaşlara geldiklerinde ise kendi başına yaşayabilen bu bireyler, mesleki yeteneklerde kazanabilirler. Sadece alışılmışın dışında ekonomik ve toplumsal streslerle karşılaştıklarında yol gösterme ve denetime ihtiyaç duyabilirler. Bu grupta değerlendirilen bireyler uygun destek sağlandığında kendi bağlarına toplum içerisinde var olabilirler. Hafif zeka geriliğine sahip olan hastalarla iletişim için şu başlıklara dikkat edilmesi gereklidir:
- Dikkatinin dağılmasını minimalize edilmesi
- Kısa açıklamalar kullanmak
- Basit bir dil kullanmak
- Bilgi almak için daha çok zaman harcamak
- Nedenlerin açıklanmasından kaçınmak
- Oral Hijyenin eksikliğinin etkileri üzerinde odaklanmak
- Konseptlerden ziyade aktivitelere yönlendirmek
- Uyumluluğun teşvik edilmesi
- Pozitif desteklemenin kullanılması
- Sözlü övgüler tercih edilmesi iletişim alanında fayda sağlayacaktır.
Mental Retardasyon Belirtileri
Çocukluk döneminde fark edilen mental reterdasyon pek çok belirti ile ortaya çıkar. Hafif derecede olan grup çocuğun okul eğitimine başlamasına kadar anlaşılmayabilir. Bilişsel yetenekler gerektiren sorumluluklar üstlenen çocuk yaşıtlarına ayak uydurmakta zorlanır. İleri düzey gruplarda ise fiziksek ve nörolojik yetersizliklerle kendini çocuğun erken yaşlarında gösterir. Hafiften ileri düzey gruplara kadar zeka geriliği yaşayan bireylerdeki belirtiler şu şekildedir:
- Yetersiz entelektüel işlevsellik
- Mikrosefali ve hidrosefali gibi doğumsal anormallikler
- İşitme kaybı ya da konuşma güçlükleri
- Görme bozuklukları
- Anormal şekilli kulaklar konea opasitesi, basık düzleşmiş burun gibi yüz yapısındaki anormallikler
- Epileptik nöbetler ve serebral palsi
- Kaslarla ilgili spastisite ve hipotoni
- Ani ve istemsiz sarsılma
- Uyaranlara aşırı tepki ve hareketsizlik
- Dikkat süresindeki kısalma ve hiperaktivite
- Öğrenme güçlükleri gibi belirtiler zeka geriliğine işaret eder. Her belirti tek başına zeka geriliği olarak tanımlanamaz. Bu nedenle uzman desteği ile teşhis konulabilir.
İlginizi çekebilir: Konuşma Bozukluğu
